Nieuwsoverzicht: januari in boeken

De eerste maand van 2016 is omgevlogen: er was genoeg reuring in boekenland. We zetten de highlights voor je op een rij. Wie won welke prijzen, kreeg lovende recensies of werd juist afgefakkeld? Welke schrijvers en welke boeken kwamen onder de aandacht? Januari, de eerste (en met dat beetje sneeuw ook wellicht de koudste) maand van het jaar samengevat in boekennieuws.

We trappen meteen af met de bestverkopende boeken van het moment. In de laatste week van januari zijn de vijf meestverkochte boeken volgens CPNB opvolgend: Neem een geit van Claudia de Breij, De Amerikaanse prinses van Annejet van der Zijl, De man en het hout van Lars Mytting, Het aanzien van 2015 van Han van Bree, en op de eerste plaats Mooi werk van Ben Tiggelaar. Het essay van laatstgenoemde, geschreven voor de Maand van de Spiritualiteit, blijkt een verkoophit. In onze winkels is het boekje over de zin van werken te koop voor €3,50. Het e-book download je hier.

Problemski Hotel van Dimitri Verhulst bestijgt de toppen (nog) niet, terwijl het boek in de media niet te missen is. De verfilming gaat de laatste week van januari in première op het International Film Festival Rotterdam. Verhulst schreef het boek in 2003 na een verblijf in het asielzoekerscentrum van Arendonk. De vluchtelingenproblematiek van toen is volgens hem nog net zo prangend als nu. Aan tafel bij DWDD vertelt schrijver Dimitri Verhulst dat we “weg moeten van die onverschilligheid” en dat hij bang is voor populisme.

“We leven in een tijd van meningenfabrieken. De koeien geven meer meningen dan melk tegenwoordig.”

Volgens de schrijver verglijden we in veralgemeniseringen en stereotyperingen over asielzoekers. Hij organiseert een benefietavond op 9 februari: “Zonder gepreek en gezeik”, het geld dat wordt ingezameld gaat naar boeken voor kinderen, zodat ze Nederlands kunnen leren. Naast Verhulst treden o.a. Tommy Wieringa, Connie Palmen en Jelle Brandt Corstius belangeloos op. De avond draagt de naam Een nieuw hoofdstuk en vindt plaats in de Stadsschouwburg in Amsterdam.

Bij de belangrijkste internationale filmprijzen, de Oscars en Golden Globes, doen boekverfilmingen het goed. Van de acht Oscar-nominaties voor beste film zijn vijf films gebaseerd op een boek. The Martian (ook in Bliyoo!), The Big Short, Carol, Room en The Revenant. Ook maken acteurs en actrices in deze films kans op het felbegeerde gouden beeldje. Bij The Golden Globes (immer een graadmeter voor wie gaat winnen bij de Oscars) werd Leonardo DiCaprio onderscheiden als beste acteur voor zijn rol in boekverfilming The Revenant, die meteen ook beste film en beste regisseur verzilverde. Het was een heuse Titanic-reünie op het podium: DiCaprios tegenspeelster-van-toen Kate Winslet zorgde voor de beste vrouwelijke bijrol in Steve Jobs, een script gebaseerd op dit boek. Meer boekenwinnaars: Brie Larson als beste drama-actrice in Room, beste comedy was The Martian en acteur in diezelfde comedy Matt Damon. Tot slot won Wolf Hall, ook oorspronkelijk een boek, de award voor beste miniserie.

Een belangrijke ‘onderscheiding’ in ons eigen kikkerlandje is sinds een aantal jaar ‘het DWDD-boek van de maand’. Een gouden beeldje krijgt het boek niet, maar het werk is wél gegarandeerd van aandacht en heeft daardoor (meestal) verkoopsucces. Deze maand was de jury eensgezind en “er heel snel uit”: Rodaan Al Galidi is met Hoe ik talent voor het leven kreeg het maandelijkse hoogstandje. “Het is Kafka dit boek”, zei een jurylid in de uitzending, omdat Galidi beschrijft hoe  absurd de asielregels in Nederland zijn: “Het is een triest verhaal, maar de kunst is dat Rodaan zo ontzettend veel humor heeft.” Het boek was natuurlijk direct rammend uitverkocht, maar is vanaf 4 februari weer beschikbaar. Wie verzekerd wil zijn van een exemplaar kan hier reserveren.

Traditiegetrouw bracht de DWDD-jury ook andere boeken onder de aandacht. Zo werd De weg naar Little Dribbling “de Monty Python-versie van Geert Mak” genoemd. Het boek lezen is “of je met je opa op stap bent”, maar “kijk uit op openbare plekken, want je schiet in een lachkramp van dit boek.” De tweede aanrader was Dijk, nu al “een klassieker” en ook “qua omslag erg geslaagd.” Het mooie boek maakt de belofte van inhoud meer dan waar, want Dijk is “een oerhollandse roman in de stijl van naoorlogse romans van Hermans en Reve”, als klap op de vuurpijl is het ook nog eens “fantastisch geschreven, geen woord teveel.” Tot slot wordt de De zwarte brug van Vlaming Erik Vlaminck (zit ook in Bliyoo) de hemel in geprezen. “Zeer kleurrijke grootse Vlaamse roman” en “net als bij Griet op de Beeck die ook uit het theater komt, zijn de hoofdstukken mooie scènes waar je in verdwijnt.”

Wat er verder gebeurde in januari…

Ivanov, de roman van Hanna Bervoets met de waargebeurde geschiedenis van wetenschapper Ilya Ivanov als centraal thema, is goed ontvangen door de pers. Zij schrijven “Meeslepend” en “Bervoets in bloedvorm” in de eerste recensies.

Dat staat in schril contrast met de 1-ster recensie die het dagboek van Max de Jong kreeg in het Parool: “Wat een stomvervelend boek.” Van Oorschot plaatste die recensie heel sportief op hun Facebookpagina.

Op 26 januari werd de dichtbundel Wakend over God van Joost Zwagerman gepresenteerd. In dit eerste postuum uitgebracht werk, verkent Zwagerman in 48 gedichten zijn verhouding met God. Deze bundel schreef en voltooide hij vlak voor zijn dood. Bij DWDD vertellen uitgever Robbert Ammerlaan en dichter Ellen Deckwitz over de bundel.

Het literaire tijdschrift Das Magazin is een van de drie winnaars van de Visser-Neerlandiaprijs 2015. Volgens het juryrapport ontving het tijdschrift de prijs, omdat het “op een moderne manier de cultuurbeleving stimuleert”.

Het boek Een honger van Jamal Ouariarchi wint de BNG Bank Literatuurprijs 2015 ter waarde van €15.000. “Met bijna pesterige vasthoudendheid gaat Ouariachi door tot onze vooroordelen zijn gesloopt. Dát is een belangrijke kracht van de literatuur”, aldus het juryrapport.

Voor het eerst staan er twéé Nederlanders op de shortlist voor de Hans Christian Andersenprijs. Auteur Ted van Lieshout en illustratrice Marit Törnqvist zijn genomineerd voor deze meest prestigieuze internationale prijs voor kinderboeken. De winnaars worden 4 april 2016 bekendgemaakt. De enige Nederlandse kinderboekenmakers die ooit onderscheiden werden met de prijs, die sinds 1956 wordt uitgereikt, zijn Annie M.G. Schmidt (in 1988) en Kikker-tekenaar Max Velthuijs (in 2004).

Bestverkochte boeken

Januari is de maand van cijfers uit 2015, heel het voorgaande jaar wordt samengevat. Zo wordt bekend dat Dit kan niet waar zijn met 306.866 exemplaren het best verkochte boek van het 2015 is. Luyendijk verkocht dubbel zo veel boeken als de nummer 2, Het meisje in de trein van Paula Hawkins (162.518). Gouden jaren van Annegreet van Bergen staat met 159.510 verkochte boeken op de derde plek. Bij Bruna wijkt de Top 3 bestverkochte boeken ietsje af. Op 1 staat eveneens Dit kan niet waar zijn, maar op 2 Lieve mama van Esther Verhoef en op 3 Gouden Jaren. Het meisje in de trein neemt de vierde plaats in. In 2015 werd in totaal voor 498,4 miljoen euro aan boeken verkocht in Nederland.

In het boek De Ronde van Boogerd is te lezen dat Michael Boogerd met onmiddellijke ingang voor twee jaar is geschorst door de internationale wielrenunie UCI. Het boek is geschreven door wielerliefhebber Filemon Wesselink die Boogerd in zijn eerste jaar als ploegleider van Roompot heeft gevolgd. Door zijn schorsing kan Boogerd de komende twee jaar niet als ploegleider bij Roompot fungeren. Michael Boogerd en Filemon Wesselink vertelden bij DWDD over het boek.

De thriller IJstweeling van S.K. Tremayne is de winnaar van het Mooiste Boekomslag 2015. Ruim 3.500 mensen brachten hun stem uit in een verkiezing. Van de ruim 3.500 stemmen, waren er 340 voor de winnaar. Op de tweede plaats eindigt Lieveling van Kim van Kooten, de derde plaats is voor Bidden en vallen van Henk van Straten.

Kate Atkinson wint voor de tweede keer in drie jaar de Costa Novel Award met haar negende roman, Gevallen God, de opvolger van Leven na leven, die de prijs in 2013 won.

De Franse auteur Michel Tournier is op 91-jarige leeftijd overleden. De laatste jaren schreef hij voornamelijk essays, maar door zijn romans en verhalen werd hij gezien als een van de grootste naoorlogse schrijvers van Frankrijk. Een kleine greep uit zijn werk.

Harry Potter-actrice Emma Watson begint een feministische boekenclub onder de Twitternaam @OurSharedSelf. Het eerste boek op de agenda is Life on the road van Gloria Steinem en iedereen is welkom om mee te lezen. De uitnodigingen naar J.K. Rowling en Taylor Swift heeft Watson al verstuurd.

Het pamflet Broederschap van Frans Timmermans heeft €20.000 opgebracht voor VluchtelingenWerk. In het boekje wordt opgeroepen tot tolerantie tussen samenlevingen in Europa.

Een nog niet eerder gepubliceerd verhaal van kinderboekenschrijfster Beatrix Potter is ontdekt in de archieven van het Victoria & Albert Museum in Londen. The Tale of Kitty-in-Boots wordt eind dit jaar uitgegeven met tekeningen van Quentin Blake.

Inez van Oord wint met Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan? de prijs voor het Beste Spirituele Boek 2016. “Een fantastisch mooi en intuïtief boek,” aldus de jury. De prijs wordt uitgereikt in het kader van de Maand van de Spiritualiteit.

Ilja Leonard Pfeijffer is met Idyllen de winnaar van de VSB Poëzieprijs.

De Erasmusprijs 2016 is toegekend aan de Britse schrijfster A.S. Byatt. De jury noemt haar ‘”en geboren verhalenverteller met een scherp oog voor maatschappelijke verhoudingen”.

De aangekondigde publicatie op internet van de dagboeken van Anne Frank bleef uit. Auteursrechten vervallen zeventig jaar na de dood van een schrijver, met ingang van de eerste dag van het nieuwe jaar. Anne Frank overleed in 1945 daarom zou haar dagboek toekomen aan het publieke domein.

Deze maand wordt bekend dat de Nederlandse schrijver Simon Vestdijk in 1965 een van de kandidaten was voor de Nobelprijs voor de Literatuur. Dat blijkt uit de archieven van de Zweedse Academie, die zoals vastgelegd vijftig jaar na dato zijn geopenbaard.

Connie Palmen doet in het NRC uitspraken over de karaktermoord die ze zou hebben gepleegd met haar roman Lucifer. “Het bevreemdde mij toen al wat er gebeurde. Ik heb het nooit heel goed begrepen. Dan is de roman heel slecht begrepen.” In de roman heeft het hoofdpersonage mogelijk de moord op zijn vrouw gepleegd en in de verantwoording schreef Palmen dat ze zich had laten inspireren door het leven en werk van componist Peter Schat. In NRC zegt Palmen dat ze vooral wilde schetsen hoe geroddel tot karaktermoord kan leiden. Dat ze vervolgens juist zelf wordt beticht van karaktermoord, noemt ze ironisch: “Daar kan ik nu ook wel om glimlachen.” Haar nieuwste boek Jij zegt het, had ze zonder Lucifer niet kunnen schrijven, meent Palmen. Het hele interview is hier terug te lezen en te kijken.

Is jullie nog iets anders opgevallen in boekenland deze maand?